You are currently viewing Kompanzasyon Çeşitleri Nelerdir?

Kompanzasyon Çeşitleri Nelerdir?

  • Post category:Genel
  • Post comments:0 Yorum

Kompanzasyon Çeşitleri

Her tüketicinin müstakil kompanzasyonu olan münferit kompanzasyon, grup kompanzasyonu ve merkezi kompanzasyon olmak üzere üç çeşit kompanzasyon uygulaması vardır.


1. Tek Tek (Münferit) Kompanzasyon

Tek tek kompanzasyonda kondansatörler doğrudan yük çıkışlarına bağlanır. Ortak bir anahtarlama cihazı ile yükle birlikte devreye alınıp çıkarılır. Kondansatör gücü, doğru bir şekilde yüke göre seçilmelidir. Bu kompanzasyon aynı zamanda en etkin ve en güvenilir olanıdır çünkü bir kondansatörün bozulması halinde meydana gelen arıza, arızalı bölümü devre dışı bırakır. Ancak bu sistem, diğer sistemlerin en pahalısıdır. Buna karşılık, aydınlatmada ve oldukça büyük güçlü tüketici motorlarda, besleme hattı uzun olan alıcılarda, tek tek kompanzasyon uygulaması tercih edilmektedir (Üç fazlı kondansatörler üçgen olarak bağlanır.)

Şekil 1: Tek tek (münferit) kompanzasyon prensip şeması

1.1 Aydınlatmada Tek Tek (Münferit) Kompanzasyon

Genellikle floresan lamba, cıva buharlı ve sodyum buharlı lambalarda uygulanır. Floresan lambanın güç kat sayısı cosφ = 0,55’tir. Kompanzasyondan sonra cosφ’ yi 0,95 – 1 arasına yükseltmek gerekir. Bunun için gerekli kondansatör gücü tablo 1’den bulunabilir.

Tablo 1: Tek tek (münferit) kompanzasyon prensip şeması
Şekil 2: Floresan lamba tesisinde tek tek (münferit) kompanzasyon uygulama devresi

1.2. Alternatif Akım Motorlarında Tek Tek (Münferit) Kompanzasyon

Motorlar, sabit reaktif güç çektiğinden yol verici şalterlerden sonra (kontaktörden sonra) kontaktör bataryaları bağlanacak şekilde, her motor için bağımsız kompanze işlemi yapılabilir. Ancak bu işlemde kondansatör gücünün, motorun boş çalışmada çektiği görünür. Gücü çekmeyecek şekilde hesaplanması gerekir. Aksi halde boş çalışmada güç faktörü kapasitif olur.

Şekil 3: Asenkron motor tesisinde tek tek (münferit) kompanzasyon uygulama devresi

Motora bağlanacak kondansatör güçlerinin seçimi motor etiketindeki güç ve devir sayısından yararlanılarak tablo 2’den doğrudan bulunabilir.

Tablo 2: Motor etiketindeki güç ve devir sayılarından yararlanılarak kondansatör gücünün bulunması

2. Grup Kompanzasyonu

Bu tür kompanzasyonda bir kontaktör veya devre kesintisiyle grup olarak anahtarlanan birden fazla motorun veya floresan lambanın kompanzasyonu yapılır. Bu işlemde her grup bir alıcı gibi değerlendirilir. Bu şekildeki kompanzasyon günümüzde pek kullanılmamaktadır.

Şekil 4: Grup kompanzasyon prensip şeması

3. Merkezi Kompanzasyon

Tabloya bağlı çok sayıda motor ve indüktif yük çeken alıcı bulunuyorsa ve bunlar belli belirsiz zamanlarda devreye girip çıkıyorlarsa çekilen yük durumuna ayarlı bir kompanzasyon yapılır. Böyle bir kompanzasyon, elle kumandalı ve otomatik çalışma durumlu olur. Projelendirilmesi ve hesaplanmaları kolaydır. Mevcut tesislere bağlanması problemsiz olup çok kısa sürede montajı mümkündür. Fabrikayı besleyen tek veya paralel çalışan trafolar, toplam akım trafoları üzerinden kompanze edilebilir. Kullanılan elektronik regülatörlerin hassasiyet sınırı ve çalışacağı indüktif-kapasitif bölgenin potansiyometrelerle ayarlanabilmeleri sonucu uygun bir kompanzasyon tesisinin kolayca işletmeye girmesi sağlanır. Bir tesisin, hangi çeşit kompanzasyonla donatılması gerektiği iş yerinin değişik zamanlarda alınmış yükleme eğrileriyle belirlenmelidir.

Merkezi kompanzasyonda, şebekeye paralel olarak bağlanacak kondansatörler, 3-5-7 veya 2-4-6-8-12 gruba bölünmektedir. Bu programlar elektronik kompanzasyon röleleri ile devreye sokulmaktadır. Kademeli reaktif güç kontrol röleleri her an cosφ’ yi 0,96’ da sabit tutmak için otomatik olarak kondansatör gruplarını devreye alır veya çıkarır. 17.2.2000 tarih ve 23967 sayılı resmi gazetede belirtildiği gibi işletmelerin cosφ’yi, 0,95 ile 1 arasında tutmaları mecburidir. Kondansatörler de reaktif güç rölelerinin kademesi gibi gruplara ayrılır. Her kademede o kademeye ait kondansatör grubu devreye girer.

Şekil 5: Merkezi kompanzasyon prensip şeması

Bir cevap yazın